Kênh Ba Bò nằm trên địa bàn P.Bình Chiểu, Q.Thủ Đức (TP.HCM) bắt nguồn từ đập nước của Quân đoàn 4 (thuộc Bình Dương), chảy qua rạch Cầu Đất vào rạch Vĩnh Bình và cuối cùng đổ ra sông Sài Gòn. Đây là tuyến kênh thoát nước mưa và nước thải của lưu vực P.Bình Chiểu và P.Linh Trung (Q.Thủ Đức); KP.Đồng An, P.Bình Hòa, TX.Thuận An và KP.Tân Long, P.Tân Đông Hiệp, một phần P.Dĩ An, TX.Dĩ An (Bình Dương). Trong đó, lưu vực thoát nước trên địa bàn Bình Dương vào kênh Ba Bò khoảng 1.000 ha với tổng lưu lượng nước thải khoảng 20.000 m3/ngày.
Mỗi ngày “gánh” 20.000 m3 nước thải
Trước năm 2008, kênh Ba Bò bị ô nhiễm nặng, hàm lượng các chất ô nhiễm hữu cơ vượt quy chuẩn trên 10 lần. Nguyên nhân gây ô nhiễm được xác định là do nước thải sinh hoạt và rác thải của các khu dân cư nằm dọc kênh Ba Bò xả trực tiếp ra kênh; nước thải của một số doanh nghiệp trong khu công nghiệp (KCN) Sóng Thần 1 và Sóng Thần 2 (Bình Dương) chưa đấu nối về hệ thống xử lý tập trung, nước thải sau xử lý của 2 KCN này có một số thời điểm chưa đạt quy chuẩn (do bị quá tải cục bộ), rác thải và chất thải tích tụ trong đập chứa nước và trên lòng kênh từ nhiều năm trước.
Sau khi TP.HCM và Bình Dương triển khai hàng loạt giải pháp, tình trạng ô nhiễm kênh Ba Bò có cải thiện. Tuy nhiên, gần đây kênh Ba Bò tái ô nhiễm. Theo lãnh đạo Sở TN-MT tỉnh Bình Dương, nguyên nhân cũng tương tự như trước năm 2008. Chính việc ô nhiễm nguồn thải từ thượng nguồn ở Bình Dương khiến các khu dân cư ở hạ nguồn kênh Ba Bò trên địa bàn TP.HCM bị “vạ lây”.
Xử nghiêm nạn xả thải trái phép
Theo kế hoạch liên tịch được ký kết, UBND tỉnh Bình Dương giao Sở TN-MT tỉnh này làm đầu mối phối hợp các sở ngành, UBND các thị xã nằm trong lưu vực kênh Ba Bò thực hiện các biện pháp quản lý, kiểm soát và xử lý triệt để các nguồn thải trên địa bàn tỉnh vào kênh. Cụ thể: Hoàn thành trước quý 2/2018 việc kiểm tra, rà soát lại toàn bộ các tuyến thoát nước của KCN Sóng Thần 1 và Sóng Thần 2, xử lý nghiêm khi phát hiện trường hợp cơ sở chưa đấu nối hoàn toàn nước thải về hệ thống xử lý tập trung của KCN và các cơ sở có hiện tượng xả thải chưa qua xử lý vào tuyến thoát nước sau xử lý của nhà máy xử lý nước thải tập trung của KCN Sóng Thần 1 và Sóng Thần 2 ra kênh Ba Bò.
Sở TN-MT tỉnh Bình Dương có trách nhiệm kiểm tra, xử lý dứt điểm những cơ sở sản xuất nằm xen lẫn trong khu dân cư xả nước thải chưa đạt quy chuẩn ra môi trường; lập phương án và triển khai xây dựng hệ thống thoát nước cho các khu dân cư trên địa bàn TX.Dĩ An, không để nước thải của các khu dân cư này thải vào cống nước mưa của KCN; phối hợp Quân đoàn 4 kiểm tra, xử lý vi phạm bảo vệ môi trường đối với các cơ sở kinh doanh, dịch vụ thuê đất của Quân đoàn 4 có xả thải ra kênh Ba Bò…
Trong khi đó, UBND TP.HCM giao Sở TN-MT TP.HCM hàng loạt nhiệm vụ để kế hoạch liên tịch thực hiện có hiệu quả. Giám đốc Sở TN-MT TP.HCM Nguyễn Toàn Thắng cho biết nhằm đảm bảo môi trường sống cho người dân lưu vực kênh Ba Bò, Sở luôn quan tâm đặc biệt đến việc kiểm soát ô nhiễm nguồn xả thải vào kênh. Một trong các nhiệm vụ trọng tâm sẽ thực hiện
thời gian tới là tiếp tục thực hiện công tác quan trắc chất lượng nước kênh Ba Bò tại các vị trí tiếp nhận nước thải sau hệ thống xử lý của các KCN và các khu dân cư xung quanh tuyến kênh; cung cấp, chia sẻ thông tin, kết quả quan trắc cho Sở TN-MT tỉnh Bình Dương để kịp thời xử lý khi phát hiện nguồn xả thải gây ô nhiễm.
UBND TP.HCM chỉ đạo Trung tâm điều hành chương trình chống ngập nước khẩn trương hoàn thành và đưa vào vận hành chính thức trạm xử lý nước thải trên tuyến kênh Ba Bò, phối hợp lắp đặt hệ thống quan trắc tự động, liên tục tại đầu vào, đầu ra của trạm và truyền số liệu quan trắc, giám sát về Sở TN-MT TP.HCM để quản lý, giám sát.