Chợ Lớn hay Chợ Cũ?
Trước khi Pháp đến Nam Kì (trước năm 1859), Chợ Lớn vốn mang tên Sài Gòn. Trịnh Hoài Đức trong “Gia Định thành thông chí” nói đây là nơi phố thị buôn bán sầm uất, sinh hoạt văn hóa, kinh tế nhộn nhịp cuối thế kỷ 18 như sau: “Chợ Sài Gòn cách phía nam trấn 12 dặm, đường hai bên tả hữu quan lộ, ấy là đường phố lớn thẳng suốt 3 đường giáp đến bờ sông….Các con đường ấy xuyên giáp nhau như hình chư điền, phố xá liên tiếp sát mái nhau, người Tàu và người ta ở chung lộn dài 3 dặm”.
Khi dời chợ Sài Gòn về nơi hiện nay (Chợ Bến Thành) thì vẫn còn nhiều người buôn bán ở nơi cũ và biến thành “chợ cũ”. Và người ta gọi chợ Sài Gòn được xây dựng khang trang ở khu Borresse nay là đường Hàm Nghi là “chợ mới” (Chợ Bến Thành) để phân biệt với chợ cũ. Và theo thời gian danh từ Chợ Cũ ( khu chợ Sài Gòn xưa) tọa lạc ở Chợ Lớn ngày nay mất dần và ít ai còn nhớ. Tới nay chưa có nhà nghiên cứu nào nói rõ điều này!
Chợ Lớn (Chợ Cũ) do người Hoa thành lập năm 1778 (theo Vương Hồng Sển, Sài Gòn năm xưa), nằm gọn trong khu vực từ đường Tản Đà tới Kim Biên và từ Nguyễn Trãi xuống kinh Tàu Hủ. Năm 1782, kết thúc giao tranh giữa Nguyễn Ánh và Tây Sơn, khu vực này bị tàn phá. Những tưởng Chợ Lớn sẽ đi vào dĩ vãng, nhưng ít lâu sau người Hoa từ cù lao Phố (Biên Hòa) di cư xuống với gốc nhóm người Minh Hương (nhóm người Hoa đã sinh sống ở khu vực này từ trước) đã xây dựng lại một Chợ Lớn sung túc và nhộn nhịp hơn.
Khi Pháp chiếm Nam Kì, danh từ Chợ Lớn được dùng đặt làm Thành phố. Ngày 6/6/1865 đô đốc Roze kí quyết định thành lập. Theo quyết định này địa giới Chợ Lớn nằm trong khu vực phía bắc giáp đại lộ Beylie (Ngô Quyền), phía Tây giáp đại lộ Charles Thompson (Hùng Vương), phía Nam là kinh Bao Ngạn (Đường Nguyễn Thị Nhỏ và Lò Siêu) phía đông là Kinh Tàu Hủ. Cả thành phố chia làm 5 khu vực. (theo “Địa chí quận 5”).
Cho đến năm 1969, Chợ Lớn trở thành quận của thành phố Sài Gòn và nằm gọn trong khu vực các đường Trần Hoàng Quân (Nguyễn Chí Thanh), Hùng Vương giáp quận 10,11 ở phía Tây, đại lộ Cộng Hòa (Nguyễn Văn Cừ) giáp quận 2 phía Bắc, Kinh Bến Nghé (Tàu Hủ) giáp quận 8 phía đông và đường Ngô Nhân Tịnh – Dương Công Trừng (Nguyễn Thị Nhỏ) giáp quận 6 phía Nam.
Và đến ngày nay, danh từ Chợ Lớn được dùng để chỉ vùng đất bao gồm quận 5, quận 6, quận 10 và một phần của quận 11. Trong đó quận 5 là khu vực sinh sống chủ yếu của cộng đồng người Việt gốc Hoa tại thành phố. Các giá trị văn hoá, kiến trúc, tôn giáo của hàng trăm năm trước vẫn còn được bảo tồn, đặc biệt là nét văn hoá ẩm thực Trung Hoa hiện diện trong các quán ăn, nhà hàng rất phong phú và hấp dẫn. Khi thành phố lên đèn, cũng là lúc các nhà hàng – khách sạn như: Đồng Khánh, Ngọc Lan Đình, Ái Huê, Á Đông…Ngoài vai trò là trung tâm thương mại, ăn uống, giải trí, Chợ Lớn còn có một khu phố Đông Y lý tưởng và những công trình kiến trúc Trung Hoa cổ kính đang chờ du khách khám phá.